W związku z projektem, Fundacja w jego trakcie realizowała cztery zadania. Poniżej opis realizacji zadań.
Zakup sprzętu. Sprzęt zakupiony w ramach projektu jest niezbędny do wsparcia realizacji transmisji w internecie, w szczególności przygotowania bardzo dobrej jakości obrazów nieba. W ramach wsparcia zakupiony został montaż, niewielki teleskop oraz astronomiczne kamery służące do zbierania obrazów nieba, a także drobny oprzęt i drobne akcesoria eksploatacyjne niezbędne do realizacji codziennych zadań realizowanych przez Fundację w ramach projektu.
Całkowite zaćmienie Słońca 2024
To najważniejsze wydarzenie na niebie, które obserwowano w 2024 roku. Ze względu na skomplikowaną logistykę oraz współpracę z wieloma partnerami, przygotowania do tego wydarzenia zaczęliśmy w 2023 roku.
Ze względu na efektywność projektu, koszty związane z zakupem biletów oraz część kosztów związanych z całkowitym zaćmieniem Słońca, które wcześniej planowano ponieść w 2024 roku, po konsultacji z Ministerstwem, poniesiono w 2023 roku. Związane to było przede wszystkim rosnących kosztów zakupu biletów (zaćmienie przyciągnie miliony turystów, stąd obawa o brak biletów i duże koszty).
W 2023 roku zrealizowano zaplanowany czterodniowy rekonesans ponad 1000 km pasa zaćmienia, gdzie jest największe prawdopodobieństwo dobrej pogody (stany Arkansas i Teksas) Dokłądna trasa rekonesansu znajduje się w załączonym materiale fotograficznym. Odbyły się spotkania w ponad 20 instytucjach. Spotkania dotyczyły możliwości wspólnego przygotowania projektu. Wnioskodawca realizując wiele projektów w USA ma doświadczenie we współpracy z uczelniami oraz bibliotekami, które pełnią tam również funkcję ośrodków kultury. Oto najważniejsze z nich, wraz z adresami i podstawowymi informacjami po spotkaniach.
Ash Flat Library, 11 Arnhart St, Ash Flat, AR 72513, Stany Zjednoczone, +18709942658, https://www.library.arkansas.gov/facilities/ash-flat-library/
W spotkaniu z przedstawicielami Fundacji wziął udział burmistrz miasta oraz dyrektor biblioteki. Przedstawiciele miasta wyrazili obawę, czy wydarzenie nie będzie przeszkadzało w normalnym funkcjonowaniu instytucji. Władze zaproponowały zorganizowanie pokazu oraz transmisji na stadionie, na którym nie ma dobrego internetu. Niedaleko znajduje się kampus Ozarka College, który posiada bardzo dobrą infrastrukturę na potrzeby projektu.
Van Buren County Public Library, 289 Factory Rd, Clinton, AR 72031, Stany Zjednoczone, +15017452100 / 501 699 0507 https://van-buren-county.fcl.org/ , deborah@fcl.org
Biblioteka ta spełnia wymogi realizacji transmisji i wydarzenia. Posiada właściwą infrastrukturę oraz bardzo dobry intermet. Biblioteka położna jest na uboczu i realizacja projektu nie będzie kłopotliwa dla nikogo. W spotkaniu z dyrekcją biblioteki wzięli udział także astronomowie z nieodległego obserwatorium astronomicznego. Arkansas Sky Observatories, Clay Sherrod drclay@tcworks.net , 501626 52 01
Sevier County Library 200 W Stillwell Ave, De Queen, AR 71832, Stany Zjednoczone, +18705844364 Caroline , http://seviercountylibrary.com/
Dyrektor biblioteki zainteresowana współpracą w przypadku wybrania lokalizacji. Miejsce położone blisko ruchliwej ulicy, w ścisłym centrum miasteczka. Biblioteka posiada niewielki parking, który powinien być zamknięty na czas zaćmienia.
Bogata Library 104 S Main St, Bogata, TX 75417, Stany Zjednoczone , (903) 632-5315, secretary@cityofbogata.com,
Niewielka biblioteka, w której nie ma stałego internetu, jedynie słaby z telefonu oraz możliwość instalacji internetu satelitarnego. Otwartość sekretarza miasta oraz burmistrza, ale lokalizacja jedna z najgorszych.
Sulphur Springs Public Library 611 N Davis St, Sulphur Springs, TX 75482, Stany Zjednoczone, +19038854926 https://www.sslibrary.org/
Biblioteka znajduje się w pięknym budynku, stylizowanym na neobarokowy pałac, wybudowana w 1999 roku. Bardzo dobre zaplecze i otoczenie, porównywalne z miejscem w Nebrasce, skąd w 2017 roku Fundacja realizowała projekt zaćmienia Słońca 2017. Przed biblioteka znajduje się bardzo duży trawnik. W pobliżu dużo drzew, ale nie powinny przeszkodzić podczas całkowitego zaćmienia, dobry internet.
Cooper Texas, Delta County Library
Niewielkie miasteczko z urokliwa biblioteka z dobrym intrenetem. Za biblioteka znajduje się dobre miejsce do obserwacji. Duża przychylność władz oraz biblioteki. W związku z brakiem możliwości noclegowych w okolicy (wynajęte wszystkie miejsca już 3 lata temu) farmerzy zaoferowali wynajem domów na farmie w pobliżu Cooper.
Tawakoni Area Public Library 5 am 340 TX-276, Quinlan, TX 75474, Stany Zjednoczone, +19034473445, http://tawakonipubliclibrary.com/
W bibliotece kierowniczka, której mąż jest astronomem, pracował dla NASA. Przed biblioteką ruchliwa droga, ale za biblioteka odgrodzony trawnik, który może być przydatny do obserwacji. Bardzo dobry internet oraz niewielka przyjazna infrastruktura. tawakonilibrary@outlook.com
Valley Mills Public Library, 405 5th St, Valley Mills, TX 76689, Stany Zjednoczone, +12549326370 https://www.valleymillslibrary.org/
Niewielka biblioteka, z dobrą infrastrukturą , dobry internet. Dziennikarka zainteresowana współpracą przy realizacji projektu , valleymillslibdir@yahoo.com
Lampasas Public Library 1pm, 201 S Main St, Lampasas, TX 76550, Stany Zjednoczone, +15125563251 https://www.lampasas.org/252/Library Shanda Shubia
Biblioteka ma być zamknięta na zaćmienie. Nie było chęci do współpracy. Pracownicy biblioteki uważają, że zaćmienie nie będzie dobrym wydarzeniem i biblioteka może spodziewać się oblężenia turystów, dlatego będzie ona zamknięta. ssubia@cityoflampasas.com
Pioneer Memorial Library, 115 W Main St, Fredericksburg, TX 78624, Stany Zjednoczone, +18309976513 Maria , http://www.pmlfbg.com/
W historycznym miasteczku spotkanie z dyrektorem dróg i zarządcą parków. Biuro ma w budynku sądu. Jeden z najlepszych dostępów do internetu, ale koniecnzy kabel min. 100 metrów. Możliwość zrobienia stanowiska obserwacyjnego po drugiej stronie ulicy jednokierunkowej. Dennis W. Neffendorf, 101 W Main St. Unit #9 Fr, TX 78624, dneffendorf@gillespiecounty.org prywatny 682 553 92 87, sł. 830 997 7503,
Llano County Library, 102 E Haynie St, Llano, TX 78643, Stany Zjednoczone, +13252475248, https://www.llano-library-system.net/
Biblioteka z dobrą infrastrukturą, a pracownicy chętni do współpracy przy realizacji projektu. Dobry plac i parking przed biblioteką. amilum@co.llano.tx.us
Real County Public Library, 225 Main St, Leakey, TX 78873, Stany Zjednoczone, +18302325199 Betty Maior, https://www.leakeylibrary.org/
Spotkanie z dyrekcja biblioteki i naukowcami. Dobra infrastruktura, niewielki parking po południowej stronie biblioteki. Pracownicy biblioteki obawiają się bardzo dużych korków oraz dużej liczby obserwatorów. rcplea.libratydirector@gmail.com
Quemado Public Library, 19791 US-277, Quemado, TX 78877, Stany Zjednoczone, +18307571313, https://quemado.ploud.net/
Biblioteka przy granicy z Meksykiem. Dobra lokalizacja placu obserwacyjnego za biblioteką. Bardzo dobry internet. Otwartość na realizację projektu. Służby zwracają uwagę na szlak przemytniczy z Meksyku i konieczność zachowania dużej ostrożności. quemado.librerian@gmail.com
Po długoterminowej analizie prognozy pogody doszliśmy do wniosku, że najlepszym miejscem, pod względem lokalizacji, jak i możliwości ew. przemieszczenia się, będzie miasteczko Cooper. Na początku kwietnia do miasteczka przyleciała pierwsza część zespołu, który sprawdził przywieziony sprzęt, przygotował szereg spotkań i pokazów dla mieszkańców stanu Teksas. Po przyjeździe drugiej części zespołu, ze względu na zmieniające się gwałtownie warunki atmosferyczne podjęto decyzję, że ostateczna lokalizacji miejsca transmisji zostanie wybrana na 24-22 godziny przed zjawiskiem. Po dokładnej analizie wszystkich dostępnych ośmiu modeli (każdy z nich na czas zaćmienia podawał inne warunki pogodowe), podjęto decyzje, że cała wyprawa zostanie podzielona na dwa zespoły. Jeden zostanie w Cooper, gdzie prognozy były niezbyt optymistyczne, a większa część wyprawy uda się na północ stanu Arkansas, do biblioteki Van Buren County Public Library, gdzie modele przewidywały najlepsze warunki obserwacji w promieniu 800 km.
Z miejscowości Clinton przeprowadziliśmy relacje na żywo, dodatkowo okazało się, że tuż przed fazą całkowitą zaćmienia, pojawiły się przerwy w chmurach także w północnym Teksasie. Dlatego podczas relacji „na żywo” w interncie udało nam się zarejestrować zarówno całkowite zaćmienie w Cooper, jak i w Clinton. Relacje on-line na podobnym poziomie, gdzie pokazywano zjawisko z kilku miejsc, miały poza nami tylko NASA i CNN.
Ostatecznie, przed przyjściem gwałtownego frontu burzowego, udało nam się zarejestrować całe zjawisko, od początku zaćmienia częściowego, poprzez zaćmienie całkowite, do końca fazy częściowej. Nasze stanowiska obserwacyjne odwiedzali zarówno mieszkańcy obu stanów, turyści z całego świata, w tym z Polski, oraz przedstawiciele władz lokalnych i stanowych.
Dodatkowego wsparcia merytorycznego udzielili nam prof. dr hab. Arkadiusz Berlicki, heliofizyk z Uniwersytetu Wrocławskiego oraz Magdalena Pilska-Piotrowska Dyrektor Olsztyńskiego Planetarium i Obserwatorium Astronomicznego.
Film dokumentalny „Światło Wiedzy”
Realizację filmu rozpoczęto od samego początku realizacji projektu. Twórcy filmu przez wiele miesięcy dokonywali rekonesansu oraz analizy związanej z sytuacja naukowców na Ukrainie. Wnioskodawca nawiązał kontakty z wieloma instytucjami naukowymi w Ukrainie, w wielu instytucjach badawczych. Film realizowaliśmy w ścisłej współpracy Narodową Akademią Nauk Ukrainy, NANU (ukr. Національна академія наук України, НАНУ), która jest najważniejszą państwową organizacją badawczą Ukrainy. Fundacja podczas realizacji filmu blisko współpracowała z prezesem NANU.
Podczas przygotowań oraz realizacji filmu Fundacja współpracowała z wieloma instytucjami i naukowcami wielu specjalności. Podczas realizacji wielokrotnie ekipy filmowe musiały chronić się w schronach w związku z atakami na miejsca, gdzie nagrywaliśmy film. Jedną z takich sytuacji, podczas plenerowych zajęć astronomki z dziećmi, umieściliśmy w filmie. Zarejestrowaliśmy szybką ewakuację do schronu oraz zajęcia, które prowadzone są z astrofizyki dla dzieci i młodzieży.
W filmie pojawiają się naukowcy oraz instytucje, które podczas wojny nie zaprzestały działalności. Duża ich część pracuje na potrzeby wojny, w tym jednostki opracowują specjalne hydrożele do przyspieszania gojenia ran. Podczas wojny powstają także bardzo ciekawe publikacje dotyczące występowania pourazowych (na froncie) schorzeń neurologicznych.
W filmie zaprezentowano unikatowe zdjęcia zniszczonych jednostek badawczych a także naukowców z nimi związanych. W trakcie realizacji zdjęć, jedna z bohaterek straciła mieszkanie w ataku rakietowym na Kijów. Jej historia oraz badania związane z Kosmos opowiedziane są w filmie. Zaprezentowano także badania realizowane przez ukraińskich naukowców w Polsce.
Scenariusz do filmu tworzyli Robert Szaj oraz Andrzej Cichocki. Reżyserem filmu jest Adelina Borets, ukraińska artystka, absolwentka reżyserii, którą ukończyła w Warszawskiej Szkole Filmowej. Urodziła się w Mariupolu na Ukrainie. W wieku 17 lat została przyjęta do Warszawskiej Szkoły Filmowej, gdzie powstał jej pierwszy film, „Gwiazda Piołun”. Jest ofiarą wojny w Ukrainie. W wyniku działań wojennych całkowicie zniszczono jej rodzinny dom. Andrzej Cichocki jest polskim filmowcem, reżyserem, autorem scenariuszy, operatorem, producentem. Jego dwa filmy „Las Cieni” oraz dokument „Trochę raju” były wielokrotnie nagradzane na polskich i zagranicznych festiwalach m.in. na Międzynarodowym Festiwalu Sztuki Autorów Zdjęć Filmowych Camerimage. Robert Szaj jest autorem lub współautorem kilkudziesięciu scenariuszy filmów dokumentalnych i historycznych. W filmie wystąpili m.in. Prof. Anatoliy Zahorodniy – prezes Narodowej Akademi Nauk Ukrainy, Prof. Bulavin Leonid – Uniwersytetu Narodowego Ukrainy im. T. Szewczenki, Prof. Larysa Natrus – Instytut Fizjologii im. O. O. Bohomolca Narodowej Akademii Nauk Ukrainy, Prof. Ihor Krivtsun – Instytut Spawania Elektrycznego im. E. O. Patona Narodowej Akademii Nauk Ukrainy, Prof. Yuri Zabulonov – Instytut Geochemii Środowiska Narodowej Akademii Nauk Ukrainy, Dr hab. Oksana Piven – Instytut Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego Polskiej Akademii Nauk, Dr hab. Serhiy Komisarenko – Dyrektor Instytutu Biochemii im. A.V. Palladina Narodowej Akademii Nauk Ukrainy, Dr hab. Yaroslav Yatskiv – Główne Obserwatorium Astronomiczne Ukrainy, Dr Alisa Shevtsova – Instytut Radioastronomii Narodowej Akademii Nauk Ukrainy, Dr Viktoriia Talaniuk – Centrum Materiałów Polimerowych i Węglowych Polskiej Akademii Nauk w Zabrzu, Dr Rusłana Mazurenko – Centrum Materiałów Polimerowych i Węglowych Polskiej Akademii Nauk w Zabrzu, Dr Daria Korolova – Instytut Biochemii im. A.V. Palladina Narodowej Akademii Nauk Ukrainy, Dr Anatolij Serdyuk – Politechnika Warszawska, Dr Dmytro Isaev – Instytut Fizjologii im. O. O. Bohomolca Narodowej Akademii Nauk Ukrainy, Dr Ihor Zatovskyi – Instytut Chemii Biokoloidów im. F. D. Ovcharenko Narodowej Akademii Nauk Ukrainy, Dr Oksana Rybachuk – Instytut Fizjologii im. O. O. Bohomolca Narodowej Akademii Nauk Ukrainy, Dr Mikhailo Lashko – Główne Obserwatorium Astronomiczne Ukrainy, mgr Yevhen Vasylkivskyi – Doktorant Instytutu Radioastronomii Narodowej Akademii Nauk Ukrainy, mgr Olena Kompaniets – Doktorantka Głównego Obserwatorium, Astronomicznego Ukrainy, Anton Dubrovka – neurochirurg w Instytucie Neurochirurgii im. A. P. Romodanov, student Neurochirurgii, Tutsky Danilo – Instytut Geochemii Środowiska Narodowej Akademii Nauk Ukrainy, Maria Sosnovska – studentka Uniwersytetu Narodowego Ukrainy im. T. Szewczenki, Maks Gromov – student Uniwersytetu Narodowego Ukrainy im. T. Szewczenki, Anton Dubrovka – neurochirurg w Instytucie Neurochirurgii im. A. P. Romodanov, student neurochirurgii, Oleg Platonov – student Instytutu Biochemii im. A.V. Palladina Narodowej Akademii Nauk Ukrainy, Yevheniia Buinova – Studentka w szkole wyższej. Instytut Spawania Elektrycznego im. E. O. Patona NAN Ukrainy, Vitaliy Tishchenko – sanitariusz, student Narodowego Uniwersytetu Medycznego Ukrainy im. N. Pirogowa W filmie wystąpiły również dzieci, które musiały schronić się podczas realizacji zdjęć w schronie przeciwbombowym w Kijowie.
W 2023 roku zrealizowano większość zdjęć a także rozpoczęła się postprodukcję, która została ukończona na początku 2024 roku. W filmie prezentowane są unikatowe zdjęcia m.in. z frontu podczas pomocy medycznej rannym czy podczas ataków rakietowych. W filmie pokazano ucieczkę dzieci iż prowadzącą zajęcia, bo podczas realizacji zdjęć do filmu rozpoczął się kolejny atak rakietowy na Kijów. Muzyka została przygotowana specjalnie na potrzeby filmu.
Film ostatecznie otrzymał tytuł „Światło wiedzy”.
Sesje obserwacyjne.
Fundacja, w związku z koniecznością zakupu biletów, których ceny wzrastały, wystąpił o aneks do umowy. Celem aneksu było wydłużenie realizacji sesji obserwacyjnych do końca realizacji projektu.
Wnioskodawca zorganizował w 2023 roku dwie sesje obserwacyjne, związane z Księżycem. Pierwsza z nich dotyczyła półcieniowego zaćmienia Księżyca 5 maja 2023 roku. Wspólnie z mediami społecznościowymi TVP Nauka realizowaliśmy transmisję w internecie a także spotkanie z widzami w Warszawie. Niestety, warunki pogodowe nie pozwoliły na obserwacje całego zjawiska, które miało miejsce przy wschodzie Księżyca.
22 lipca 2023 roku z okazji kolejnych rocznic lądowania ludzi na Księżycu, przygotowano sesje obserwacyjne w obserwatorium astronomicznym w Truszczynach oraz w Warszawie. Podczas wieczornej sesjo obserwowano Księżyc, a na porannym niebie wspaniałe zjawisko srebrzystych obłoków, które rozświetliły cały nieboskłon. Podczas spotkania prezentowano najnowszy stan badań dotyczący księżyca a także genezę obłoków srebrzystych. W obserwacjach brała udział m.in. astronom z Ukrainy dr Vladyslawa Marsakowa.
W 2024 roku zorganizowano kolejne sesje obserwacyjne, tym razem we współpracy z Nordic Optical Telescope (NOT) oraz Roque de los Muchachos Observatory. To najlepsze obserwatorium europejskie na północnej półkuli naszej planety. W obserwatorium tym znajduje się największy teleskop na świecie – Wielki Teleskop Kanaryjski. Fundacja z NOT – to najwyżej położony instrument w całym potężnym obserwatorium – współpracuje od kilku lat w zakresie edukacji, popularyzacji wiedzy o Wszechświecie. NOT to największy teleskop, jaki posiada 5 krajów nordyckich, tworzących konsorcjum zarządzającym tym dużym instrumentem naukowym. Fundacja Nicolaus Copernicus wspiera NOT w zakresie upowszechniania wyników badań, które są wynikiem prac naukowców.
W Obserwatorium zrealizowano 10 sesji obserwacyjnych. Część z nich dotyczyła naszej dziennej gwiazdy Słońca. Zaprezentowano wysoką aktywność słoneczną. Słońce obserwowane było przez specjalistyczne teleskopy, a obraz transmitowany był przez internet w większości w doskonałej jakości 4K. Nocne sesje skupiały się na Drodze Mlecznej oraz obiektach widocznych na niebie. Prezentowaliśmy m.in. kometę 12/Pons-Brooks. W internecie nasze sesje były odtworzone ponad 40 tysięcy razy.
Projekt otrzymał dofinansowanie w ramach programu Ministra Edukacji i Nauki – Społeczna Odpowiedzialność Nauki.
